Παιδική διατροφή: Tips για το πιάτο του παιδιού σας

Σύμφωνα με τις έρευνες  των τελευταίων χρόνων, ένα στα τέσσερα παιδιά στην Κύπρο είναι παχύσαρκο.  Όλα τα «πρέπει» και τα «μη» του παιδικού πιάτου, για να μαθαίνουν οι παλιοί, και να… τρώνε οι καινούριοι.

Βρεφική διατροφή
Όταν το νέο μέλος της οικογένειας έρχεται στον κόσμο, τα πράγματα είναι απλά: Το βρέφος σας χρειάζεται μόνο το μητρικό γάλα για να τραφεί. Μέχρι πότε, όμως; Κατά την διάρκεια των έξι πρώτων μηνών της ζωής, οι ανάγκες του βρέφους καλύπτονται αποκλειστικά από τον μητρικό θηλασμό ή το γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας. Σημαντικό είναι να αποφύγετε τη στερεά τροφή σε αυτό το διάστημα, καθώς συχνά συνδέεται με την εμφάνιση αλλεργιών στο παιδί, ενώ το πεπτικό του σύστημα αναπτύσσεται ακόμα και δεν είναι έτοιμο να δεχθεί κάτι περισσότερο από το μητρικό γάλα. Άλλωστε, η πρόωρη εισαγωγή στη στερεά τροφή μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα υπερφαγίας και παιδικής παχυσαρκίας.

Στο επόμενο διάστημα και μέχρι να γίνει δύο ετών, το μητρικό γάλα λειτουργεί ως συμπληρωματική διατροφή. Μετά τους έξι μήνες, εκτός από τον θηλασμό, μπορεί να προστεθεί και η στερεά τροφή στη διατροφή του μωρού σας. Συνήθως ξεκινάμε με κρέμες από ρυζάλευρο και σιγά-σιγά προσθέτουμε κι άλλα τρόφιμα στη διατροφή του. Στη δεύτερη βρεφική ηλικία, δηλαδή στη φάση του απογαλακτισμού, συνιστάται το γάλα να καλύπτει περίπου το 40% των ενεργειακών αναγκών του παιδιού, δηλαδή περίπου 500mL ημερησίως.

Μια καλή αρχή για την εισαγωγή στη στερεά τροφή είναι τα λαχανικά. Αφού συνηθίσει με αυτά επί αρκετές ημέρες, μπορείτε να συνεχίσετε με φρούτα. Μετά τους οκτώ μήνες, έρχεται η ώρα των πρωτεϊνών, καθώς το παιδί σας είναι έτοιμο να εισαχθεί στον «κόσμο» του κρέατος.

Σε κάθε περίπτωση, αφήνουμε το παιδί να συνηθίσει με ένα είδος τροφής πριν συνεχίσουμε με κάποιο άλλο και δοκιμάζουμε, γιατί πάντοτε υπάρχουν οι πιθανότητες αλλεργιών. Επίσης, προσέχουμε ειδικές κατηγορίες προϊόντων, όπως είναι το γάλα αγελάδας και το αυγό, για τα οποία ισχύουν ειδικοί κανόνες. Τα παραπάνω τρόφιμα δεν επιτρέπονται πριν το παιδί συμπληρώσει το πρώτο του έτος.

Όταν ξεκινάτε να δίνετε στο παιδί σας στερεά τροφή, στην ουσία του δίνετε τη βάση, το μέτρο σύγκρισης για τις διατροφικές του συνήθειες σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Επομένως, είναι φρόνιμο να μην προχωρήσετε σε υπερβολές σε αυτό το κρίσιμο διάστημα.

Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από τους διατροφικούς κανόνες κατά την κρίσιμη περίοδο του πρώτου έτους, μπορείτε να μιλήσετε και με έναν διαιτολόγο/κλινικό διαιτολόγο.

Μύθοι και Αλήθειες για το παιδικό πιάτο
Από τη στιγμή που το παιδί σας άρχισε να περπατάει και μέχρι και τη σχολική και εφηβική του ηλικία, τα σωστά διατροφικά πρότυπα είναι εξίσου σημαντικά για την ανάπτυξή του. Ποιους μύθους  μπορεί να έχουμε κληρονομήσει και εφαρμόσει στο τάισμα των παιδιών μας;

– Το γάλα
Σίγουρα το γάλα είναι πολύ σημαντικό στη διατροφή ενός παιδιού, αλλά πολύ συχνά οι γονείς το παρακάνουν, δίνοντας στο παιδί υπερβολικές ποσότητες. Το να πιέζουμε τα παιδιά να πίνουν όλο και περισσότερο γάλα, αφενός το κάνει αντιπαθές σε αυτά και αφετέρου «τους στερούμε τα θρεπτικά συστατικά άλλων τροφίμων, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά».

– Τρόφιμα που προκαλούν «πνίξιμο»
Μέχρι τα τέσσερα έτη τους, τα παιδιά είναι καλό να αποφεύγουν τροφές όπως η τσίχλα, οι ξηροί καρποί, το ποπ κορν, οι σκληρές καραμέλες και τα σταφύλια, οι οποίες είναι οι «συνήθεις ένοχοι» πνιγμού, καθώς μπορούν εύκολα να σταθούν στον λαιμό τους.

– Ο μύθος των ανθυγιεινών σνακ
Θα πρέπει ορισμένα τρόφιμα όπως τα γαριδάκια, τα πατατάκια και οι σοκολάτες να αφαιρούνται από τη διατροφή των παιδιών μας ή μήπως πρέπει τα χρησιμοποιούμε ως ανταμοιβή ή επιβράβευση; Πού βρίσκεται η αλήθεια; Αυτού του είδους τα τρόφιμα δεν πρέπει να τα καταργούμε από το διαιτολόγιο του παιδιού. Καλό είναι να τα εντάσσουμε στη διατροφή του, αλλά με τρόπο ούτε υπερβολικό ούτε και με απαγορεύσεις, καθώς τότε είναι που γίνονται πιο επιθυμητά.  Θέσετε  καλύτερα ένα εβδομαδιαίο όριο, ώστε να γνωρίζετε πως το παιδί σας έφαγε τη συγκεκριμένη ποσότητα αυτών των σνακ και να μάθει και το ίδιο πως υπάρχει ένα φυσιολογικό όριο στην κατανάλωσή τους.

– Ο κίνδυνος της σχολικής καντίνας
Συνήθως, τα λιγότερο κατάλληλα σνακ για τα παιδιά σε ένα σχολικό κυλικείο, είναι ίσως εκείνα  με τα πιο πολλά λιπαρά, παρόλο που πρέπει να ομολογήσουμε ότι τα σχολικά κυλικεία έχουν ένα συμπληρωμένο μενού όπως ορίζει και η ΚΕΕΣΚ του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, στην οποία συμμετέχει και ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου. Έτσι, τα παιδιά συνηθίζουν να αγοράζουν τυρόπιτες, σοκολάτες, γκοφρέτες, τα επιτρεπόμενα γλυκά, τα οποία από τη μία δεν είναι καλό να απαγορεύονται, αλλά ούτε και να αποτελούν τον κανόνα, καθώς είναι πλούσια σε λιπαρά. Η καταλληλότερη λύση είναι να προσφέρετε υγιεινά σνακ, κατά προτίμηση προετοιμασμένα από το σπίτι (σπιτικό κέικ, σάντουιτς με  τυρί και κοτόπουλο  γαρνιρισμένο με λαχανικά, φρουτογιαούρτι με φρέσκα φρούτα, γιαούρτι με μελί, παστά φρούτα με μαύρη σοκολάτα).

– «Φάε όλο το φαγητό σου»
Ποια είναι η σωστή ποσότητα φαγητού, με την οποία πρέπει να γεμίζετε το πιάτο του παιδιού σας; Η μερίδα του παιδιού δεν μπορεί να είναι ίση ή μεγαλύτερη από αυτήν ενός ενήλικα και δεν υπάρχουν απόλυτοι και συγκεκριμένοι κανόνες για τις παιδικές μερίδες, γι’ αυτό και γίνονται τόσες παρεξηγήσεις. Να θυμάστε ότι ο σεβασμός στην όρεξη του παιδιού είναι εξαιρετικά σημαντικός.

– Η ποικιλία στη διατροφή
Μπορεί το fast food/ γρήγορο φαγητό να φαντάζει μια εύκολη λύση για τους πολυάσχολους γονείς, αλλά μια τέτοια συνήθεια στερεί από το παιδί τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία. Επομένως, η ποικιλία στις τροφές και ο υγιεινός τρόπος μαγειρέματος είναι ο επιθυμητός συνδυασμός, τον οποίο προσφέρει η μεσογειακή διατροφή. Το ιδανικό μοντέλο είναι αυτό της μεσογειακής δίαιτας, το οποίο περιλαμβάνει κοτόπουλο, όσπρια, λαδερά και περιορισμένη ποσότητα κόκκινου κρέατος ή και αντικατάστασή του με κοτόπουλο και ψάρι. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν πως το κόκκινο κρέας μπορεί να καταναλωθεί μία φορά την εβδομάδα και όχι περισσότερο.

– Το σωστό πρωινό
Δεν πρέπει να ξεχνάτε πως, όπως ισχύει για τον καθένα, το πρωινό είναι ίσως το σημαντικότερο γεύμα και για το παιδί σας. Προσθέτοντας δημητριακά ολικής άλεσης, φυσικούς χυμούς, μέλι και φρούτα, το βοηθάτε να πάρει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια για να ξεκινήσει την ημέρα του.

Και άλλα tips….
*Αν το παιδί σας αρνείται να φάει κάποια συγκεκριμένη τροφή, μην το πιέζετε και δοκιμάστε να του την προσφέρετε αργότερα. Παίξετε μαζί το παιχνίδι της δοκιμής για επτά φορές και μετά την πιθανή απόρριψη.

*Όταν δεν τρώει όλο το φαγητό του, το πιθανότερο είναι πως έχει χορτάσει. Μη δείχνετε θυμωμένοι όταν του παίρνετε το πιάτο και – για άλλη μια φορά – σεβαστείτε την όρεξή του.  

*Προσπαθήστε να καθιερώσετε το «γεύμα στο τραπέζι». Όταν αρχίζει να περπατάει και να τρέχει, το παιδί σας είναι πιθανόν να θέλει να πραγματοποιεί… γυμναστικές επιδείξεις κατά την διάρκεια του φαγητού, με κίνδυνο πολλές φορές οι μπουκιές να του σταθούν στον λαιμό.

*Αφήστε τα παιδιά σας να ταΐζουν τον εαυτό τους. Όταν πλέον μπορούν να πιάσουν ένα φλιτζάνι ή ποτήρι για να πιουν ή όταν δείξουν ότι θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους για να πιάσουν το φαγητό τους, δοκιμάστε να κόψετε το φαγητό σε μικρές μπουκίτσες για να το διευκολύνετε. Στα παιδιά αρέσει να νιώθουν ανεξάρτητα. Ανεχθείτε αρκετούς λεκέδες στην αρχή, αλλά σταδιακά θα μάθει να προσέχει.

*Δώστε στο παιδί να δοκιμάσει διαφορετικές γεύσεις. Μην αρκείστε στο «τρελαίνεται για κοτομπουκιές ή για κεφτεδάκια, μόνο αυτά τρώει» και επομένως επιλέγετε να του προσφέρετε μόνο κοτόπουλο.


*Μη «διαγράφετε» τα λιπαρά από τη διατροφή του παιδιού σας. Είναι κι αυτά απαραίτητα στον οργανισμό του και κυρίως στον εγκέφαλό του, μέρος του οποίου αποτελείται από λίπος. Μην του στερείτε την ανάπτυξη, αλλά πάντα να έχετε την αίσθηση του μέτρου.

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου (Συ.Δι.Κυ.)

Δρ Ελένη Π. Ανδρέου, RDN

Πρόεδρος Συ.Δι.Κυ.